Document Type : Original Article
Authors
1 Assistant professor of Criminal Law and Criminology of Azad university north Tehran Branch,Tehran,Iran.
2 Assistant Professor, Department of Law, Faculty of Law, Damavand Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
Abstract
Background and Objective: "Euthanasia" is one of the most controversial issues "Bioethics" and a sibnificant topic in health law, with various ethical, legal and jurisprudential aspect to be studied. Since the teachings and sources of Islamic jurisprudence form the foundation of our country's, strengthening the jurisprudential aspect can legal structure.
Methods: In this article, a comprehensive definition of euthanasia is provided. Along with an exploration of its types and an overview of prominent Shia jurists viewpoints, wich are considered significant in their own right. Additionally, relevant verses and traditions are utilized to interpret and justify the aforementioned rulings.
Results: In Iran, the legal vacuum regarding euthanasia is quite noticeable, since Shia jurisprudence forms the basis of the legal structure of our country, it is essential for jurists, and respected legislators. To address this legal gap and establish comprehensive laws that clearly address euthanasia and its various aspects, it’s necessary to develop and implement such legislation.
Conclusion: Examining euthanasia from the perspective mandatory ruling (permissibility or non-permissibility) and its status ruling (right to retribution and dowry), is one of the topics of interest in this article. The examination is accompanied by jurisprudential and philosophical justification and interpretation. In addition, Article 206 of the Islamic Penal Code has also been carefully examined in this regard. Finally, by presenting the views of Shiite scholars on various aspects of euthanasia, a general summary is provided, which is hoped to clarify the issue and elucidate the jurisprudence and laws, considering the current conditions.
Keywords
Main Subjects
Article Title [Persian]
اتانازی: دیدگاه حقوقی، اخلاقی و فقه شیعه
Authors [Persian]
- محمدرضا الهی‌منش 1
- جواد علیزاده 2
1 استادیار گروه حقوق، دانشکده حقوق، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 استادیار، گروه حقوق، دانشکده حقوق، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
Abstract [Persian]
زمینه و هدف: «اتانازی» ازجمله بحث برانگیزترین مسائل «اخلاق زیستی» و از سرفصل‌های مهم حقوق سلامت میباشد که ابعاد گوناگون اخلاقی، حقوقی و فقهی آن می‌تواند مورد مطالعه قرار گیرد. از آنجا که آموزه‌ها و منابع فقه اسلامی، پایه و اساس ساختار حقوقی کشور ما را تشکیل می‌دهد، تقویت جنبه فقهی می‌تواند به تقویت جنبه حقوقی و قانونی این موضوع کمک شایانی نماید.
روشها: در این مقاله، به بیان نقطه نظرات برخی فقهای مطرح مذهب تشیع پرداخته شده است و با بررسی آیات، روایت و قوانین بین المللی به تفسیر و تحلیل احکام و قوانین اتانازی اقدام شده است.
یافته ها: در ایران، خلاء قانونی در ارتباط با اتانازی کاملاً محسوس است و از آنجا که فقه شیعه اساس ساختار قانونی کشور ما را تشکیل می‌دهد، ضروری است که فقها، حقوق دانان و قانونگذاران محترم به بحث و تبادل‌نظر بیشتری در این خصوص پرداخته و زمینه را برای رفع این خلاء قانونی و دستیابی به قوانین صریح در این زمینه را فراهم سازند.
نتیجه گیری: بررسی اتانازی از جهت حکم تکلیفی (جواز یا عدم جواز) و حکم وضعی آن (حق قصاص و دیه)، از موضوعات مورد توجه در این مقاله است که با توجیه و تفسیر فقهی و فلسفی همراه میباشد. علاوه براین، حکم ماده 206 قانون مجازات اسلامی نیز در این خصوص مورد بررسی دقیق قرار گرفته است. در نهایت، ضمن ارائه دیدگاه علمای شیعه در مورد جوانب مختلف اتانازی، یک جمع‌بندی کلی مطرح می‌گردد که امید است گامی برای روشن‌تر شدن موضوع و تبیین احکام و قوانین فقهی، با توجه به شرایط روز باشد. بنابراین اتانازی در ابعاد حقوقی، اخلاقی و فقهی بیشتر مورد بررسی قرار گیرد و باید به جنبه انسانی، دردهای ناشی از بیماری، هزینه های نگهداری بیمار، حق آزادی بشر نیز توجه گردد و بر اساس آن ها تصمیم گیری صورت گیرد.
Keywords [Persian]
- اتانازی
- اخلاق زیستی
- حکم تکلیفی
- حکم وضعی
- فقه اسلامی
مقدمه
پیشرفت‌های علم پزشکی امکان بیشتری برای زنده نگه داشتن بیماران لاعلاج فراهم نموده است، اما در مواردی همین پیشرفت‌ها باعث بروز مشکلاتی شده که از آن جمله، درد و رنج فراوانی می باشد که بیماران ممکن است برای سال‌های متمادی متحمل شوند. این پیشرفت‌ها باعث شده که بیماران نا امید، به تدریج با زوال جسم و روح مواجه شوند و سرانجام با درد و رنج فراوان از پای درآیند. اتانازی یکی از راه‌های پیشنهادی برای حل این مشکل است. یعنی زمانی که امکان درمان وجود ندارد و بیمار درد و رنج طاقت‌فرسا متحمل می‌شود، با نیت ترحم، موجبات مرگ او را فراهم آورد و یا از انجام اقدامات حیاتی برای زنده نگهداشتن او اجتناب کرد. تصمیم‌‌گیری در این خصوص چندان هم ساده نیست؛ زیرا هر بیماری شرایط خاص خود را دارد و انجام یا عدم انجام اتانازی می‌تواند مشکلات و مسائل جدی برای عوامل مستقیم و غیرمستقیم آن، خانواده بیمار، جامعه و حتی نسل‌های بعد ایجاد کند. در این رابطه، سئوالات و مباحث بسیاری در محافل علمی پزشکی و به‌ویژه سمینارها و همایش‌های مربوط به اخلاق زیستی مطرح میباشد. اتانازی ازجمله مسائل بحث برانگیز در محافل پزشکی و حقوقی دنیاست. این موضوع در رابطه با افراد متقاضی مرگ خود خواسته، به ویژه بیماران لاعلاجی است که مشکلات فراوانی را در دوره بیماری تحمل میکنند و به دلایلی متقاضی سلب حیات از خویش هستند. برخی از کشورهای دنیا به انواعی از اتانازی جنبه قانونی بخشیده اند و برخی نیز برای مرتکبان آن، تخفیف های قانونی قائل شده اند، اما این رفتار در ایران به رسمیت شناخته نشده و حتی برای آن عنوان مجرمانه قتل عمد درنظر گرفته شده است. مهم ترین موانعی که باعث شده تا این رفتار به رسمیت شناخته نشود شامل موانع قرآنی و فقهی، موانع حقوقی و حق های بشری، موانع اخلاقی و عدم مطالبه و پذیرش اجتماعی میباشد.
)