مجله مطالعات حقوق و سلامت

دانشگاه علوم پزشکی هوشمند

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

اتانازی: دیدگاه حقوقی، اخلاقی و فقه شیعه

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق، دانشکده حقوق، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار، گروه حقوق، دانشکده حقوق، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

زمینه و هدف: «اتانازی» ازجمله بحث برانگیزترین مسائل «اخلاق زیستی» و از سرفصل‌های مهم حقوق سلامت می­باشد که ابعاد گوناگون اخلاقی، حقوقی و فقهی آن می‌تواند مورد مطالعه قرار گیرد. از آنجا که آموزه‌ها و منابع فقه اسلامی، پایه و اساس ساختار حقوقی کشور ما را تشکیل می‌دهد، تقویت جنبه فقهی می‌تواند به تقویت جنبه حقوقی و قانونی این موضوع کمک شایانی نماید.
روش­ها: در این مقاله، به بیان نقطه نظرات برخی فقهای مطرح مذهب تشیع پرداخته شده است و با بررسی آیات، روایت و قوانین بین المللی به تفسیر و تحلیل احکام و قوانین اتانازی اقدام شده است.
یافته ­ها: در ایران، خلاء قانونی در ارتباط با اتانازی کاملاً محسوس است و از آنجا که فقه شیعه اساس ساختار قانونی کشور ما را تشکیل می‌دهد، ضروری است که فقها، حقوق دانان و قانون­گذاران محترم به بحث و تبادل‌نظر بیشتری در این خصوص پرداخته و زمینه را برای رفع این خلاء قانونی و دستیابی به قوانین صریح در این زمینه را فراهم سازند.
نتیجه ­گیری: بررسی اتانازی از جهت حکم تکلیفی (جواز یا عدم جواز) و حکم وضعی آن (حق قصاص و دیه)، از موضوعات مورد توجه در این مقاله است که با توجیه و تفسیر فقهی و فلسفی همراه می‌باشد. علاوه براین، حکم ماده 206 قانون مجازات اسلامی نیز در این خصوص مورد بررسی دقیق قرار گرفته است. در نهایت، ضمن ارائه دیدگاه علمای شیعه در مورد جوانب مختلف اتانازی، یک جمع‌بندی کلی مطرح می‌گردد که امید است گامی برای روشن‌تر شدن موضوع و تبیین احکام و قوانین فقهی، با توجه به شرایط روز باشد. بنابراین اتانازی در ابعاد حقوقی، اخلاقی و فقهی بیشتر مورد بررسی  قرار گیرد و  باید به جنبه انسانی، دردهای ناشی از بیماری، هزینه های نگهداری بیمار، حق آزادی بشر نیز توجه گردد و بر اساس آن ها تصمیم گیری صورت گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اصل مقاله

مقدمه

پیشرفت‌های علم پزشکی امکان بیشتری برای زنده نگه داشتن بیماران لاعلاج فراهم نموده است، اما در مواردی همین پیشرفت‌ها باعث بروز مشکلاتی شده که از آن جمله، درد و رنج فراوانی می­ باشد که بیماران ممکن است برای سال‌های متمادی متحمل شوند. این پیشرفت‌ها باعث شده که بیماران نا امید، به تدریج با زوال جسم و روح مواجه شوند و سرانجام با درد و رنج فراوان از پای درآیند. اتانازی یکی از راه‌های پیشنهادی برای حل این مشکل است. یعنی زمانی که امکان درمان وجود ندارد و بیمار درد و رنج طاقت‌فرسا متحمل می‌شود، با نیت ترحم، موجبات مرگ او را فراهم آورد و یا از انجام اقدامات حیاتی برای زنده نگهداشتن او اجتناب کرد. تصمیم‌‌گیری در این خصوص چندان هم ساده نیست؛ زیرا هر بیماری شرایط خاص خود را دارد و انجام یا عدم انجام اتانازی می‌تواند مشکلات و مسائل جدی برای عوامل مستقیم و غیرمستقیم آن، خانواده بیمار، جامعه و حتی نسل‌های بعد ایجاد کند. در این رابطه، سئوالات و مباحث بسیاری در محافل علمی پزشکی و به‌ویژه سمینارها و همایش‌های مربوط به اخلاق زیستی مطرح می‌باشد. اتانازی ازجمله مسائل بحث برانگیز در محافل پزشکی و حقوقی دنیاست. این موضوع در رابطه با افراد متقاضی مرگ خود خواسته، به­ ویژه بیماران لاعلاجی است که مشکلات فراوانی را در دوره بیماری تحمل می­کنند و به دلایلی متقاضی سلب حیات از خویش هستند. برخی از کشورهای دنیا به انواعی از اتانازی جنبه قانونی بخشیده ­اند و برخی نیز برای مرتکبان آن، تخفیف­ های قانونی قائل شده­ اند، اما این رفتار در ایران به­ رسمیت شناخته نشده و حتی برای آن عنوان مجرمانه قتل عمد درنظر گرفته شده است. مهم ­ترین موانعی که باعث شده تا این رفتار به رسمیت شناخته نشود شامل موانع قرآنی و فقهی، موانع حقوقی و حق­ های بشری، موانع اخلاقی و عدم مطالبه و پذیرش اجتماعی می­باشد.

 

مراجع
[1] .nabi, A. Necessities and Barriers to Legalization of Euthanasia in Iran. Journal of Legal Research, 2020; 19(41): 411-438. doi: 10.48300/jlr.2020.109246
[1]. Bacon F, Novum organum. 1620.
[1]. Najafian Z, Najafian M. Review of Euthanasia in Nations and Religions View. MLJ 2020; 14 (55) :203-227
[1]. Code N. The nuremberg code. Trials of war criminals before the Nuremberg military tribunals under control council law. 1949;10(1949):181-2.
[1]. Becker, Lawrence C., and Charlotte B. Becker, Encyclopedia of Ethics, London, Rutledge, 2001.
[1] .Blundell R, Cini M, Blundell K, Vella S. Exploring euthanasia in Malta: an intersectional analysis of medical, legal, and ethical perspectives.
[1] .Emanuel EJ. Euthanasia: historical, ethical, and empiric perspectives. Archives of internal medicine. 1994 Sep 12;154(17):1890-901.
[1] .Rayan AH, Alzayyat A, Khalil MM. Euthanasia: analysis for the concept from Islamic perception. Inselected paper of 2nd world conference on Health sciences, Turkey 2015.
[1]. Cahn, Steven M., and Peter Markie, Ethics; History, theory, and contemporary issues, Oxford, Oxford University Press, 1998:p 783.
[1]. Ryan A, Mill JS. Mill: texts, commentaries. New York, W.W. Norton & Company. 1997.
 
[1]. E. Eslamitabar Sh., Elahimanesh M. R. Ethical and legal issues in mercy killing (euthanasia): an easy death for terminally ill and malformed children. Majd, 2008.
[1]. Paulus PP. II, Ioamnes, Evangelium Vitae, to the Bishops Priests and Deacons Men and Women religious lay Faithful all People of Good Will on the Value and Inviolability of Human Life, Vatican City; 1995, no.12 & 64.
[1]. Singer, Peter, Practical Ethics, USA, Cambridge University Press, 1999:p195.
[1]. White, James, Contemporary Moral Problems, USA, West Publishing Company;1997:p184.
[1]. Durkheim, E. Suicide: A Study in Sociology, translated by Nader Salarzadeh Amiri, Tehran, Allameh Tabatabai University, 1999.
 
[1] - مکی عاملی، محمدبن جمال الدین، اللعمه الدمشقیه، تصحیح سید محمد کلانتر، نجف، جامعه النجف الدینیه، جلد5، ص22.
[1] .Naseh L, Rafiei H, Heidari M. Nurses' attitudes towards euthanasia: a cross-sectional study in Iran. International journal of palliative nursing. 2015 Jan 2;21(1):43-8.
[1] .Aghababaei N, Hatami JA, Rostami R. The role of individual characteristics and judgment pattern in attitude towards euthanasia. Iran J Crit Care Nurs. 2011 Jan 1;4(1):23-32.
[1] .Aghababaei N. Attitudes towards euthanasia in Iran: the role of altruism. Journal of Medical Ethics. 2014 Mar 1;40(3):173-6.
[1] .Wasserman JA, Aghababaei N, Nannini D. Culture, personality, and attitudes toward euthanasia: A comparative study of university students in Iran and the United States. OMEGA-Journal of Death and Dying. 2016 Feb;72(3):247-70.
[1]. Kamisar, Y. Euthanasia Legislation: Some Non-Religious Objections. In Euthanasia and the Right to Death, edited by A. B. Downing, 85-133. London: Peter Owen, 1969.
[1]. John keown. Euthanasia, Ethics and Public Policy: An Argument Against Legislation. Cambridge University Press; first edition,2002. https://doi.org/10.1017/CBO9780511495335
[1]. Albert R.Mark Siegler & William J. Clinical Ethics:A Practical Approach to Ethical Decisions in clinical Medicine six th edition. Texas Mc Graw-Hill Companies; 2006:pp146-147.
[1]. Gerald Dworkin-Euthanasia and physician –Assisted Suicide. Cambridge University Press;1998.
https://doi.org/10.1017/CBO9781139878357
[1] - شریف رضی، (گردآورنده)، نهج‌البلاغه، ترجمه سید جعفر شهیدی، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، 1373، ص 217.
[1]. LOB. Physician assisted Ethical Dilemmas. A Guide for Clinical. 3rd edition. Baltimore: Lippincott Williams & Wilkins; 2005:pp 130-139.
[1]. Kuhse, H. The sanctity –of –life Doctorine in Medicine, Clorendon, Oxford;1987: pp 16-20.
[1]. Ian Dowbiggin. A Concise History of Euthanasia: Life, Death, God and Medicine. Rowman & Littlefield Publishers, Inc,2005.
[1]. Marc stauch & others. Text, cases and Materials on Medical law. Third edition. Nottingham: Routledge. Cavandish;2005: P637.
[1] .Cohen J, Marcoux I, Bilsen J, Deboosere P, Van der Wal G, Deliens L. Trends in acceptance of euthanasia among the general public in 12 European countries (1981–1999). The European Journal of Public Health. 2006 Dec 1;16(6):663-9.
[1] .Halman L, Van Ingen E. Secularization and changing moral views: European trends in church attendance and views on homosexuality, divorce, abortion, and euthanasia. European Sociological Review. 2015 Oct 1;31(5):616-27.
[1] .Branthwaite MA. Erratum: Taking the final step: Changing the law on euthanasia and physician assisted suicide. Time for change (British Medical Journal (September 24, 2005) 681 (1-3)). British medical journal international edition. 2005;331(7522):e931-.
[1] .Cuttini M, Casotto V, Kaminski M, De Beaufort I, Berbik I, Hansen G, Kollée L, Kucinskas A, Lenoir S, Levin A, Orzalesi M. Should euthanasia be legal? An international survey of neonatal intensive care units staff. Archives of Disease in Childhood-Fetal and Neonatal Edition. 2004 Jan 1;89(1):F19-24.
[1] .Albarracin P, Mayor F, Aparicio M, Herrero E. Euthanasia and psychiatric patients: a Spanish glance to the Dutch experience. European Psychiatry. 2023 Mar 1;66(S1):S874-.
[1] .Xu W. The International Process of Euthanasia Legislation Based on a Comparative Law Perspective. Lecture Notes in Education Psychology and Public Media. 2023 Oct 26;11:65-76.
[1] .Ayuba MA. Euthanasia: A Muslim's perspective. Scriptura: Journal for Contextual Hermeneutics in Southern Africa. 2016 Jan 1;115(1):1-3.
[1] .Panchenko V, Pastukhova N, Shushpanov K, Shitova T, Makarchuk I. Legal Regulation of Euthanasia: Global Trends and Russian Practice. InXIV European-Asian Law Congress" The Value of Law"(EAC-LAW 2020) 2020 Dec 7 (pp. 244-248). Atlantis Press.
[1] .عرفانی راد، میرحسن، ساجدی ،اکبر، مبانی فقهی و حقوقی((به مرگی)) با رویکردی به قانون مجازات اسلامی مصوب1392، فصلنامه علمی- پژوهشی فقه و مبانی حقوق اسلامی- سال هفتم- شماره20- 1393 ص 71
[1] .Mousavi SM, Akbari A, LOTFI KF, Akbari ME, NAJD SH. Euthanasia in Cancer Patients, Islamic point of view.
[1] .Avci E. A comparative analysis on the perspective of Sunni Theology and Hindu Tradition Regarding Euthanasia: The impact of belief in resurrection and reincarnation. Journal of religion and health. 2019 Oct;58(5):1770-91.
[1] .Madadin M, Al Sahwan HS, Altarouti KK, Altarouti SA, Al Eswaikt ZS, Menezes RG. The Islamic perspective on physician-assisted suicide and euthanasia. Medicine, Science and the Law. 2020 Oct;60(4):278-86.
مجله مطالعات حقوق و سلامت

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 31 شهریور 1403
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 18 تیر 1403
  • تاریخ پذیرش: 22 مرداد 1403
  • تاریخ انتشار: 31 شهریور 1403
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار