نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 پژوهشگر حقوق بین الملل
2 کارشناس ارشد حقوق خصوصی، گروه تخصصی حقوق سلامت دانشگاه علوم پزشکی هوشمند تهران ایران
3 کارشناس ارشد حقوق پزشکی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات.
چکیده
زمینه و هدف: سلامت یکی از نیازهای بنیادین هر اجتماع محسوب میشود، به گونه ای که دولت ها، بهبود و ارتقاء کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی را جزء اصلیترین وظایف خود می دانند. از آغاز دهه1990 تحریم های اقتصادی به وسیله قدرت های بزرگ در بلوک غرب به منظور دستیابی به اهداف سیاسی بین المللی به طور فزایندهای به کار گرفته شده است. در طول سال ها، تحریم های اقتصادی موجب نقض حق سلامت در کشورهای هدف شده است.
روشها: این مقاله بر اساس بررسی مقالات علمی، گزارشات وزارت خارجه و میثاق های بین المللی تهیه گردیده است و تاثیر تحریمها بر ایران و سایر کشورها مقایسه شده و راهکارهایی برای کاهش تأثیرات منفی تحریمها بر اقتصاد و بهداشت ایران پیشنهاد گردید. همچنین، بهترین مدل مقابله با تحریمها برای سیستم بهداشتی ایران ارائه شد.
یافته ها: تحریمهای اعمال شده، صرفا اقتصادی و مبتنی بر ایجاد فشار بر حکومتها است، اما آنچه در واقعیت رخ داده، زیر پا گذاشـتن اصول حقوق بشـر در کشـورهای تحت تحریم است. شـدت این اثرات ضد حقهای بشری، خصوصا با استمرار تحریم و همچنین با بنیه اقتصادی کشور هدف، ارتباط نزدیک دارد.
نتیجه گیری: ایران اولین کشوری نیست که تحریم شده است؛ بنابراین، تاثیرات نامطلوب تحریم ها بر مردم این کشور توسط شورای امنیت و کشورهایی که تحریم را تحمیل کرده اند، قابل پیشبینی بوده است. در آینده، قبل از اعمال هرگونه تحریم اقتصادی، جامعه بین المللی باید اقدامات موثری برای حمایت از حق های بشری مردم کشور هدف انجام دهد و از هر وسیله سیاسی و قانونی برای جلوگیری از نقض حقوق این افراد توسط سایر کشورها یا سازمانهای بین المللی استفاده کند. آنچه مسلم است تحریم ها به منظور جلوگیری کشورها در جهت نقض قوانین اجرا می گردد. البته برخی تحریم ها به بهانه های واهی و جهت ایجاد وابستگی و تسلیم دولت ها صورت می گیرد. اما قطعا هر تحریم نیازمند قوانین می باشد تا حقوق بشر و به ویژه سلامت جامعه تحت تحریم نقض نگردد. بنابراین سازمانهای بین المللی در این زمینه باید مستقل عمل کنند و نهادهای دولتی جهت اجرای قوانین حمایت از حقوق بشر و خروج تحریم ها از این موضوع باید اقدامات شایسته ای انجام دهند.
کلیدواژهها
موضوعات
مقدمه
سلامت یکی از نیازهای بنیادین در هر اجتماعی محسوب میشود؛ به گونه ای که، دولتها بهبود و ارتقاء کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی را جزء اصلی ترین وظایف خود میدانند. اگر در کشوری مسئله سلامت به نحوه صحیح برنامه ریزی نشود، این ضعف بهعنوان یکی از نارسایی های برجسته دولت تلقی شده و از جمله اموری خواهد بود که موجب نارضایتی های وسیع اجتماعی می گردد. بنابراین، مسئله بهداشت و درمان و چگونگی ارائه آن به آحاد جامعه، مورد توجه ویژه حاکمان و سیاستگذاران قرار گرفته است. سازمان جهانی بهداشت، حکومت ها را مسئول سلامت مردم می داند و بر تامین سلامت افراد جامعه، به ویژه گروههای آسیب پذیر تاکید می نماید. به دنبال تحقق این موضوع، سازمان جهانی بهداشت به ارزیابی و سنجش کارویژه های مبتنی بر اهداف نظام سلامت تاکید ویژه دارد. طبق ماده یک منشور بین المللی حقوق بشر، مهم ترین مقاصد و اصول ملل متحد ارتقاء و تشویق احترام به حق های بشر و حصول همکاری بین المللی در حل جنبه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و بشردوستی است؛ اختصاص داده شده است. در ماده ۲۴ منشور، مسئولیت اولیه حفظ صلح و امنیت بینالمللی به شورای امنیت واگذار شده و شورای امنیت در اجرای این وظایف باید طبق مقاصد و اصول ملل متحد عمل نماید که پیشبرد و ارتقاء حق های بشر از اصول این منشور میباشد. در ماده ۵۵ نیز به حل مسائل بین المللی، اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی و همچنین احترام جهانی و موثر برای رعایت حق های بشـر اشاره شده است. ماده ۶۲ منشـور به شـورای اقتصـادی و اجتـماعی ماموریت داد تا مطالعات و گزارش هایی درباره مسائل بین المللی مربوط به امور اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، بهداشتی و سایر امور انجام داده و توصیه هایی به منظور تشویق احترام واقعی به حق های بشر و آزادی های اساسی برای همه ارائه نماید. علاوه بر این منشور، مقدمه اعلامیه جهانی حق های بشر نیز نقض حق های بشر (ازجمله حق سلامت) را باعث انجام اقدامات وحشیانه ای دانسته که روح بشر را به عصیان وا میدارد. ماده ۲۵ اعلامیه فوق تصریح میکند: «هر فرد حق یک زندگی استاندارد را از منظر سلامتی و رفاه خود و خانواده اش از حیث خوراک، مسکن، مراقبت های پزشکی و خدمات لازم اجتماعی دارد». در مقدمه اساسنامه سازمان بهداشت جهانی بهره مندی از بالاترین استاندارد قابل حصول سلامتی، یکی از حق های بنیادین هر انسانی شناخته شده است و سلامت همه انسان ها یک شرط لازم برای دستیابی به صلح جهانی میباشد. در مقدمه میثاق بین المللی حق های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (1966) نیز کشورها ملزم به ترویج احترام جهانی و موثر حقوق و آزادی های بشر می باشند و درماده 12آن ،حق هر فردی در برخورداری از بالاترین استاندارد قابل حصول سلامت جسمی و روحی را به رسمیت می شناسد.
- Smith PC. Measuring health system performance. The European Journal of Health Economics. 2002 Sep;3(3):145-8.
- Anesaki M, Munakata T. Health, illness, and health policy in Japan. The Blackwell companion to medical sociology. 2001 Jan 1:441-55.
- Lotfi F, Rezapour A, Nouraei Motlagh S, Hadian M, Faghisolouk F, Ghaderi H. A survey of Health Sector from the perspective of economics and its relationship with other sectors in Iran's Economy. Journal of Health Administration. 2015, 17(58):28-41.
- International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights. United Nations; 1966.
- UN Committee on Economic Social and Cultural Rights. General Comment No. 14: 2000.
- Garfield R.The impact of economic sanctions on health and well-being, by Richard Garfield Overseas Development Institute, London, UK, 9-18,1999,4.
- Swanson Goldberg E, Schultheis Moore A, Theoretical Perspectives On Human Rights and Literature٬Routledge, 2013.: 53-54. https://doi.org/10.4324/9780203805190
- KalinjorgKunzil W, The Law of international Human Rights Protection, Oxford University Press, 2009.:31-32.
- Benhabib S, Dignity in Adversity :Humsn Rights in Troubled Times, john Wiely&Sons, 2013;66.
- The Impact of Economic Sanctions on Health and Well-being,Relief and Rehabilitation Network, RRN Network Paper, : 1999;13.
- Ghali B, Unvanquished, Random Hous, INC, New York, 1999; 145.
- Garfield R, Devin J, FauseyJ.The health impact of economic sanctions. Bull N Y, Acad Med.; 72(2),1995;454-469.
- Pilger J, The new rulers of the world, Translators: Shahabi M, Mehrdad (Khalil) Shahabi. Akhtaran Tehran. 2008.
- Minear L, Cortright D, Wagler J, Lopez GA, Weiss TG. Toward More Humane and Effective Sanctions Management: Enhancing the Capacity of the United Nations System. OCCASIONAL PAPER-THOMAS J WATSON JR INSTITUTE FOR INTERNATIONAL STUDIES. 1998;741.
- Center for Economic and Social Rights, UN Sanctioned Suffering: A Human Rights Assessment of United Nations Sanctions on Iraq, New York: Center for Economic and Social Rights, 1996;42.
- Iran Sanctions, U.S. Department of State. Executive Order 13716; Revocation of Executive Orders 13574, 13590, 13622, and 13645 With Respect to Iran, Amendment of Executive Order 13628 With Respect to Iran, 2016.
- International Campaign for human rights in Iran.A Growing Crisis; the Impact of Sanctions and Regime Policies on Iranians’ Economic and Social Rights.International Campaign for human rights in Iran; 2013.
- UNICEF Annual Report for Iran(MENA), 2012;1.
- Nichols MC, L. General Secretary Ban Ki Moon, U.N. chief says sanctions on Iran affecting its. http://www.reuters.com/article/2012/10/05/us-iran-sanctions-un-idUSBRE89412Z20121005. Accessed August 15, 2016.
- UN Secretary-General. Situation of human rights in Iran. A/HRC/25/75, March 11, 2014.
- Salehi-Isfahani D. Iranian youth in times of economic crisis.Iranian Studies, 44(6),2011, pp.789-806. https://doi.org/10.1080/00210862.2011.570510
- UNHCR Global Appeal 2014-2015 - Islamic Republic of Iran, UNHCR, the UN Refugee Agency. http://www.unhcr.org/528a0a2fb.html. Accessed July 25, 2016.
- Aminzadeh, E, Gholami, V. Limiting the application of economic sanctions in the light of human rights, competition rules and social rights. Foreign Relations Quarterly, 2013; 5(3): -.
- Abhari B, Aleemran R, Aghajani H. The Effect of Sanctions on Iran's Health System Using Provincial Data and Spatial Panel Methods from 2009 to 2016. jha 2020; 23 (1) :58-73.
- Peykar Z, mohammadi A. Economic and Institutional Factors Affecting Self Curing and Self-medication in Shahrekord. Journal Health Breeze, 2015. 4(4);.7-14.
- Gibbons E, Garfield R.The impact of economic sanctions on health and human rights in Haiti,1991-1994.Am J Public Health, 1999.89(10); 1499-1504. https://doi.org/10.2105/AJPH.89.10.1499.
- Ali MM, Shah IH.Sanctions and childhood mortality in Iraq.Lancet, 2000.355(9218);1851-1857. https:// doi.org/10.1016/S0140-6736(00)02289-3
- Ascherio A, Chase R, Coté T, Dehaes G, Hoskins E, Laaouej J, Passey M, Qaderi S, Shuqaidef S, Smith MC, et al. Effect of the Gulf War on infant and child mortality in Iraq. N Engl J Med. 1992, 327(13); 931-936. https://doi.org/10.1056/NEJM199209243271306
- Bastani P, Dinarvand R, SamadBeik M, Pourmohammadi K., Pharmaceutical strategic purchasing requirements in Iran: Price interventions and the related effective factors. J Res Pharm Pract. 2016, 5(1); 35-42.
https://doi.org/10.4103/2279-042X.176553
- Mousavi SFJ, Mohammadi O. Us Unilateral sanctions against Iran; contradiction in slogan and conduct, extreme politisization of human rights. Public Law, 2015.16(46);46.
- Mansouri N, Seyed Vahid S V, Mirzaie M, Daroshaffa Y, Bolhari J. Challenges of Mental Health and Addiction: Report of an Expert Panel. IJPCP 2011; 17 (2) :177-184.
- Kokabisaghi F. Assessment of the effects of economic sanctions on Iranians’ right to health by using human rights impact assessment tool: a systematic review. International journal of health policy and management. 2018 May;7(5):374.
- Akbarialiabad H, Rastegar A, Bastani B. How sanctions have impacted Iranian healthcare sector: a brief review. Archives of Iranian Medicine. 2021 Jan 1;24(1):58-63.
- Aloosh M, Salavati A, Aloosh A. Economic sanctions threaten population health: the case of Iran. Public health. 2019 Apr 1;169:10-3.
- Gorji A. Sanctions against Iran: The Impact on Health Services.Iran J Public Health, 2014. 43(3) ; 381-382.
- Kebriaeezadeh A, Koopaei NN, Abdollahiasl A, Nikfar S, Mohamadi N: Trend analysis of the pharmaceutical market in Iran; 1997–2010; policy implications for developing countries. DARU J Pharm Sci. 2013: 52-10.1186/2008-2231, 21.
https://doi.org/10.1186/2008-2231-21-52
- Cheraghali AM. Cost effectiveness of Iran national plasma contract fractionation program. DARU J Pharm Sci. 2012: 63-10.1186/2008-2231, 20. https://doi.org/10.1186/2008-2231-20-63
- Alekajbaf H, Ansariyan M. Impact of unilateral and multilateral sanctions on Iran Perspective on the health rights of the citizens of Iran. MLJ 2014; 8 (29) :11-50.
- Zamani S G, Gharib Abadi K. Sanctions as State’s Violation of International Obligations in Protection of Human Rights. MLJ 2017; 11 (40):111-135.
- Cheraghali AM. AboofazeliR.,Economical impact of plasma fractionation project in Iran on affordability of plasma derived medicines. Transfusion Med. 2009: 363-368. 10.1111/j.1365-3148.2009.00961.x, 19
https://doi.org/10.1111/j.13653148.2009.00961.x
- Cheraghali AM. Biosimilars; a unique opportunity for Iran national health sector and national pharmaceutical industry. DARU J Pharm Sci. 2012: 35-10.1186/2008-2231, 20. https://doi.org/10.1186/2008-2231-20-35
- Duttagupta S, Yampolsky D, Chowdhury CA. Economic Sanctions and Market Access for Pharmaceuticals: Case Studies with Russia, Cuba and Iran. Value Health, 18(7), 2015, 569. https://doi.org/10.1016/j.jval.2015.09.1873
- Setayesh S, Mackey TK. Addressing the impact of economic sanctions on Iranian drug shortages in the joint comprehensive plan of action: promoting access to medicines and health diplomacy. Global Health, 2016. 12(1); 31.
https://doi.org/10.1186/s12992-016-0168-6
- Moret ES. Humanitarian impacts of economic sanctions on Iran and Syria. European Security, 2015. 24(1); 120-140.
https://doi.org/10.1080/09662839.2014.893427
- Golzari SE, Ghabili K, Khanli HM, Tizro P, Rikhtegar R. Access to cancer medicine in Iran. Lancet Oncol, 2013.14(3); 143. https://doi.org/10.1016/S1470-2045(13)70036-6
- Baradaran-Seyed Z, Majdzadeh R. Economic sanctions strangle Iranians’ health, not just drug supply. Lancet, 2013. 381(9878); 381 . https://doi.org/10.1016/S0140-6736(13)61024-7
- Akbarpour Roshan N, Abbassi M, Mehrbod SH. The Impacts of Economic Sanctions on Sustainable Development: Focusing on Labor. Cumhuriyet Science Journal, 2015.36(3); 3458-3479.
- Hashemi-Meshkini A. Making the Public Health and Industrial Objectives Balanced; the Big Challenge of Iran’s Food and Drug Organization. Iran J Public Health, 2014. 43(5); 693-695.
- Arab-Zozani M, Pezeshki MZ, Khodayari-Zarnaq R, Janati A. Medical overuse in the Iranian healthcare system: a systematic review protocol. BMJ open. 2018 Apr 1;8(4):e020355.
- Nat Natarajan R. Transferring best practices to healthcare: opportunities and challenges. The TQM Magazine. 2006 Nov 1;18(6):572-82.
- Cheraghali A. Pharmacoeconomics: An Effective Tool for Prioritization in Iran Healthcare SystemPrioritization in Iran Healthcare System. Iranian Journal of Pharmaceutical Research. 2008 Apr 30;7(2):89-91.
- Cristina DN, Robert A, Matthew C, Kirsty FJ, Sabrina K, Gabriel R, Jayne S, Pier IL, Francisco MM, Barry I. Global consensus statement on simulation-based practice in healthcare. Simulation in Healthcare. 2023 Sep 26:10-97.
- Addy A. Advancing Medical Law Education in Ghana’s Nursing and Midwifery Curriculum: An International Perspective.
- Sajadi HS, Yahyaei F, Ehsani‐Chimeh E, Majdzadeh R. The human cost of economic sanctions and strategies for building health system resilience: A scoping review of studies in Iran. The International Journal of Health Planning and Management. 2023 Sep;38(5):1142-60.
- UN Committee on Economic Social and Cultural Rights. General comment No. 8: The relationship between economic sanctions and respect for ESCRs. 2000.
- UN Commission on Human Rights.Resolution 2002/31, the right of everyone to the enjoyment of the highest attainable standard of physical and mental health. In: UN Committee on Economic SACR, (E/CN.4/RES/2002/27) ed. New York: Office of the high commissioner for human rights; 2002.
- UN Committee on Economic Social and Cultural Rights. Op-cit, 2000.
- UN General Assembly. Meeting Report No. 104, Economic measures as a means of political and economic coercion against developing countries (A/RES/39/210). UN; 1984.
- UN Commission on Human Rights.Resolution 2004/27, the Right of Everyone to the Enjoyment of the Highest Attainable Standard of Physical and Mental Health (E/CN.4/RES/2004/27). New York: Office of UN Commission on Human Rights; 2004.
- Khominich IP, Alikhani S. Russia and Iran in Conditions of Economic Sanctions: Anti-Sanction Policy and Resistance Economy. Vestnik of the Plekhanov Russian University of Economics. 2021 Apr 8;18(2):5-12.
- Yazdi-Feyzabadi V, Amini-Rarani M, Delavari S. The Health Consequences of Economic Sanctions: Call for Health Diplomacy and International Collaboration. Archives of Iranian Medicine (AIM). 2020 Apr 2;23.
- Peksen D. Economic sanctions and human security: the public health effect of economic sanctions. Foreign Policy Analysis. 2011 Jul 1;7(3):237-51.