نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد گروه مدیریت و اقتصاد دارو، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران
2 گروه دارو، شیمی آلی، سازمان غذا و دارو، تهران، ایران
چکیده
زمینه و هدف: فساد و ناکارآمدی به‌ویژه در بخش‌های دولتی، از چالش‌های اساسی نظام سلامت و نظام دارویی به‌شمار می‌روند که هم در سطح ملی و هم بین‌المللی، پیامدهای گسترده‌ای برای مصرف‌کنندگان و نظام حکمرانی دارد. هدف این پژوهش، بررسی راهکارهای مقابله با فساد در این حوزه و نقش حکمرانی خوب در ارتقای سلامت و کارآمدی این نظام‌هاست.
روش تحقیق: این پژوهش با رویکرد توصیفی–تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای، اسناد سیاست‌گذاری و روش برگرفته از تجربیات موفق کشورهایی مانند استونی، امارات و سنگاپور است و قابلیت بومی‌سازی در ایران را دارد. یک ایده نو و کارآمد برای ایران در مقابله با فساد در نظام سلامت و دارو، می‌تواند "استقرار نظام شفافیت زنجیره تأمین دارو بر پایه فناوری بلاک‌چین و هوش مصنوعی" باشد.
یافته ها: بررسی منابع و اسناد موجود نشان می‌دهد که ضعف در شفافیت، نبود نظام‌های یکپارچه نظارتی، و اجرای ناقص قوانین از دلایل اصلی گسترش فساد در نظام سلامت و دارو هستند. تحلیل اسناد حاکی از آن است که حکمرانی خوب از طریق ارتقای شفافیت اطلاعات، رگولاسیون مؤثر و بهره‌گیری از فناوری‌هایی چون سامانه‌های رهگیری دارو می‌تواند نقش مهمی در کاهش فساد ایفا کند. همچنین، تجربه کشورهایی با ساختار مشابه نشان می‌دهد که تمرکز بر بازرسی هدفمند، شفاف‌سازی زنجیره تأمین، و کنترل قاچاق می‌تواند کارآمدی نظام دارویی را به‌طور قابل توجهی افزایش دهد.
نتیجه گیری: برای کاهش فساد و ارتقای سلامت نظام دارویی و بهداشتی، افزایش شفافیت از طریق ابزارهای قانونی، نظارتی و فناورانه ضروری است. مقابله با قاچاق و تقلب نیز به‌عنوان دو پدیده مرتبط، نیازمند اتخاذ راهکارهای یکپارچه، کنترلی و پیشگیرانه در چارچوب حکمرانی سالم می‌باشد. استفاده از بارکد شناسایی و رهگیری، بازرسی مستمر، رگولاسیون مناسب قبل و بعد از ورود به بازار محصولات و کالاها، از جمله مهمترین این راهکارها می‌باشند.
موضوعات
)