مجله مطالعات حقوق و سلامت

دانشگاه علوم پزشکی هوشمند

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

رسیدگی قضائی و شبه‌قضائی تضییع حق سلامت: ملاحظاتی برای قانونگذاران ایرانی

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار گروه حقوق، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 گروه حقوق سلامت، دانشگاه علوم پزشکی هوشمند، تهران، ایران

چکیده

زمینه و هدف: سلامت از ارکان اصلی توسعه و از حق­های اساسی بشر است. بنابراین، دولت‌ها موظف به تحقق حق سلامت شهروندان خود می‌باشند. یکی از راه‌های پیگیری این حق، رسیدگی‌های قضائی و شبه‌قضائی می باشد، که بیش از هر چیز باید به درستی در قوانین لحاظ شوند. استفاده از کارشناسان و متخصصان علوم جنایی و سلامت می­تواند در این زمینه بسیار راه­گشا باشد.
روش­ها: با روش­های علمی-عمومی به تجزیه و تحلیل و شناخت حق سلامت در حقوق ملی و بین­المللی پرداخته و با استفاده از آن و ارائه راهکارهای کاربردی به بهبود نظارت و رسیدگی به تضییع حق سلامت در ایران کمک کرد.
یافته ­ها: براساس اسناد و موازین بین‌المللی و قوانین داخلی، تمامی دولت­ های جهان نسبت به حق سلامت شهروندان خود ملزم و متعهد هستند. بنابراین، دولت­ها موارد تضییع این حق را در دو سطح مورد رسیدگی قضائی قرار می‌دهند: نقض حق سلامت توسط 1- متخصصان مراقبت سلامت، 2- دولت. لذا، طبق قانون، هم متخصصان و هم دولت‌ها در برابر نقض حق سلامت بیماران مسئول می‌باشند.
نتیجه­ گیری: موفقیت در فرآیندهای رسیدگی قضائی و شبه‌قضائی درگرو عمل به تعهدات بین‌المللی مربوط به حق سلامت از سوی دولت­ها می باشد. حق سلامت باید در اولویت اول قوانین کشورها قرار گیرد؛ و از جمله در قانون اساسی به طور دقیق و شفاف لحاظ شود، و با حق اساسی‌تر حیات پیوند برقرار نماید. به هرحال، پیگیری تحقق این حق با چالش‌های جدی از جمله گستردگی این حوزه، تعیین دقیق شمول آن، عدم تخصص کارشناسان و ارزیابی قضایی و نیز کمبود بودجه مواجه است. بنابراین تعیین دقیق حدود و ثغور، تامین بودجه و ایجاد همکاری سازنده بین قوای سه گانه، سمن ها و آمبودزمانها و تعهد به اجرای قوانین به عنوان راهکارهای اصلی در جهت جلوگیری از تضیع حق سلامت جامعه مهم  و ضروری به نظر می رسد. این مطالعه با بررسی چالش های موجود در این حوزه در صدد ارایه راه کارهای مناسب جهت ارتقای حق سلامت در جامعه می باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اصل مقاله

مقدمه

اصول اساسی حاکم بر حقوق بین‌الملل، به­طور چشم‌گیر در حال تغییر و تحول است. این حقوق، پیش­تر تعاملات میان کشورها، ازجمله تجارت را قانونمند می‌ساخت و به­حوزه حاکمیت ملی وارد نمی‌شد، اکنون براساس پدیده جهانی­شدن به­دنبال کنترل قانونی، اقدامات داخلی کشورها، براساس اصول حقوق بشر نیز می‌باشد. البته، این بدان معنا نیست که این اصول از پایگاه داخلی محکمی برخوردار نمی‌باشند. امروزه، مسئولیت قانونی دولت­ها در تامین استانداردهای کیفی و کمی ازجمله قابلیت دسترسی به دارو و درمان در سطح بین‌المللی به­رسمیت شناخته شده و مجازات‌های سخت­گیرانه­ای علیه ناقضین این تعهدات در نظرگرفته شده است. در بسیاری از کشورها حقوق بین‌المللی علاوه بر اسناد و موازین حق­های بشری، از الزامات قانون اساسی و تفاسیر قضایی نیز، نشات می‌گیرد. در این موارد، دادگاه‌های عالی نه تنها خلاء‌های ناشی از اقدام تقنینی و اجرایی را پر می‌کنند، بلکه به حق سلامت، محتوا و شکل می‌بخشند. طبعاً، هر چه تاکید قانون اساسی بر این حق بیشتر باشد، ضمانت اجرایی آن با استفاده از اعمال قانون توسط قوه قضائیه نیز بیشتر خواهد بود. به­عنوان مثال، قانون اساسی هند، حق سلامت را به حق اساسی‌تر حیات پیوند زده و باعث تقویت آن شده است. بنابراین، با تصویب قانون جامع سلامت، در مواردی که این حق از شهروندی سلب شود، موضوع قابل پیگیری قضایی می‌باشد. مطابق اسناد بین‌المللی موجود، دولت‌ها علاوه بر تعهدات اصلی سه‌گانه شامل تعهد به­ احترام، تعهد به حمایت و تعهد به اجرا، موظف به­ انجام اقداماتی به­منظور تحقق هر چه بهتر تمامی ابعاد حق­های بشر از جمله حق سلامت می‌باشند. یکی از این موارد، بررسی و رسیدگی قضائی و شبه‌قضائی نقض حق سلامت می‌باشد که با اهداف مختلف از جمله اصلاح قوانین گذشته و تصویب قوانین جدید، متناسب با انتظارات بیماران صورت می‌گیرد. بدیهی است که در این موارد، مردم دارای حق و دولت‌ها متعهد به اجرای قوانین هستند. طی چند دهه اخیر، شاهد رشد چشم‌گیر در به­رسمیت شناختن حق سلامت در سراسر جهان بوده‌ایم، و اکنون نیز این روند ادامه دارد. با وجود این توجهات، در برخی موارد شاهد اصرار بر نقض این حقوق از جمله حق سلامت شهروندان از سوی دولت‌ها می‌باشیم. حق­های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بشر به­ویژه در کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه، همواره توسط افراد و نهادهای دولتی و غیردولتی نقض می‌شود که در این میان، گاهی حق سلامت نیز به­عنوان یک حق اجتماعی بشر نادیده گرفته می‌شود. امروزه، یکی از مهم­ترین چالش‌های دولت­ها بر سر راه تعهدات کشورها در این حوزه، به رسیدگی­های قضائی و شبه‌قضائی مربوط به حق­های اساسی بشر ازجمله حق سلامت و همین‌طور بودجه در حمایت از جمعیت‌های آسیب‌پذیر در این خصوص می­باشد.

 

مراجع
[1]. Mark Gibney and Sigrun Skogly. Universal Human Rights and Extraterritorial Obligations. University of Pennsylvania Press, 2010; P 1. https://doi.org/10.9783/9780812204841
[1]. B. Rajesh Kumar Satish. Growth Strategies of Indian Pharma companies. Business and Economics, 2007;P 309.
[1]. Colleen M. Flood & Aeyal Gross. The Right to Health at the Public/ Private Divide: A Global Comparative Study. Cambridge University Press, 2014; P 423.
[1]. John Harnington and marina Stuttaford. Global Health and Human Rights: Legal & philosophical perspectives. Rutledge, 2010; P introduction.
[1]. South Asia Network of Economic Research Institutes. Enhancing Public Health Delivery System in India: Impact of Judicial Decisions towards Access to Universal Health Care. June 2010; P 21.
[1]. Joao Biehl and Others.Judicialisation and the Right to Health in Brazil. The Lancet, 2009, 373: 2182-84. Available at; www.thelancet.com/journals/lancet/article/Pllso140-6736(09)61172-7/fulltext.
https://doi.org/10.1016/S0140-6736(09)61172-7. PMid:19560587
[1]. Rhona K. M. Smith. Textbook on International Human Rights. Oxford University Press, 2007; P 141.
[1]. The Stationary Office.Time for People's Ombudsman Service.Political Science.2014; P6.
[1]. Michael A. Grodin & Others. Health and human Rights in a Changing World. Routledge, 2013; P 69. https://doi.org/10.4324/9780203576298
[1]. John Harrington and Maria Stuttaford. Global health and Human Rights: Legal and Philosophical Perspectives. Routledge, 2010; P 145. https://doi.org/10.4324/9780203850633
[1]. Simon Rushton and Jeremy Youde.Routledge Handbook of Global Health Security.Routledge, 2015; P 294. https://doi.org/10.4324/9780203078563
[1]. Brigit Toebes & Others. The Right to Health: A Multi-Country Study of Law, Policy and Practice. ASSER Press, 2014; P 424, 425. https://doi.org/10.1007/978-94-6265-014-5
[1]. Golovko VV, Yu A. Seliverstova. Seliverstova Yu.A. Administration process and administrative proceedings: problems and future. Law Enforcement Review. 2024.8(2);112-119. https://enforcement.omsu.ru/jour/article/view/929.
[1]. Kokabisaghi F. Assessment of the effects of economic sanctions on Iranians’ right to health by using human rights impact assessment tool: a systematic review. International journal of health policy and management. 2018 May;7(5):374.
[1]. Osipov A. L. Topical Issues of Application of Decisions of Interstate Human Rights Bodies in Criminal Proceedings of the Russian Federation. Lex Russica. 2023; 76(3):72-86.
[1]. Ricardo Perlingeiro. Recognizing the Public Right to Healthcare: The Approach of Brazilian Courts.Law School. Fluminense Federal University, Nupej (UFF), Rio de Janeiro, Brazil. Rev Port SaudePublica. 2014; 32(2): 134-143. https://doi.org/10.1016/j.rpsp.2014.06.001
[1]. Byron M. Sheldrick. Judicial Review and the Allocation of Health Care Resources in Canada and the United Kingdom.Journal of Comparative Policy Analysis. June 2003, Volume 5, Issue 2-3, PP 149, 150. https://doi.org/10.1080/13876980308412698
[1]. Sebastien Jodoin and Maric- Claire Cordonier Segger.Sustainable Development, International Criminal Justice, and Treaty Implementation.Cambridge University Press, 2013; P 109,110. https://doi.org/10.1017/CBO9781139507561
[1]. Gilmar Mendes. The Judiciary and the Right to Health. Available at:www.stf.Jus.br/reposition/cms.Accessed 5/2015. P 2, 3.
[1]. Colleen M. Flood. Just Medicare: what is in, What’s Out, How We Decide. University of Toronto Press, 2006; P 87.
[1]. Ukaid, Department of International Development. Judicial Reviews: An Innovative Mechanism to Enforce Human Rights in Latin America. Available at: International budget.org/wp-cotent/uploads/ELLA-brief-Judicial-Review.pdf. 2015.
[1]. Eric A. Posner. The Twilight of Human Rights Law.Oxford University Press, 2014; P 89.
[1].Hans V. Hogerzeil & Others. Access to Essintial Medicines as Part of the Fulfillment of the Right to Health: Is It Enforceable through the Courts? Department of Medicines Policy and Standards, World Health Organization,2013;
[1]. CezaryWlodarczyk. Foundation of Health Ombudsman Office.Institute of Public Health, Jagiellonian University Medical College, Krakow, 2009; P 1.
[1]. Parliamentary and Health Service Ombudsman. A Report by the Health Service Ombudsman and the Local Government Ombudsman about the Care and Support Provided to a Vulnerable Person Living Independently in the Community. The Stationary Office, 2011; P 7.
[1]. Diniz D, Machado TR, Penalva J. A judicialização da saúde no Distrito Federal, Brasil. Ciência & Saúde Coletiva. 2014;19:591-8.
[1]. Hendriks. The right to health in national and international jurisprudence. European Journal of Health Law. 1998 Apr;5(4):389-408.
[1]. Biehl J, Petryna A. Bodies of rights and therapeutic markets. Social Research: An International Quarterly. 2011;78(2):359-86.
[1]. Ventura CA, Junior RC, Gutier MS, Mendes IA. Alternatives for the enforcement of the right to health in Brazil. Nursing ethics. 2016 May;23(3):318-27.
[1]. Wang DW. Right to health litigation in Brazil: the problem and the institutional responses. Human Rights Law Review. 2015 Dec 1;15(4):617-41.
[1]. Yamin AE. The right to health in Latin America: the challenges of constructing fair limits. U. Pa. J. Int'l L.. 2018;40:695.
[1]. Lamprea E. The judicialization of health care: a global south perspective. Annual Review of Law and Social Science. 2017 Oct 13;13(1):431-49.
[1]. Gloppen S. Litigation as a strategy to hold governments accountable for implementing the right to health. health and human rights. 2008 Jan 1:21-36.
[1]. Ajigboye O. Realization of Health Right in Nigeria: A Case for Judicial Activism. Global Journal of HUMAN-SOCIAL SCIENCE: F Political Science. 2014.
[1]. Dos Santos JL, Stein Messetti PA, Adami F, Bezerra IM, Maia PC, Tristan-Cheever E, Abreu LC. Collision of fundamental human rights and the right to health access during the novel coronavirus pandemic. Frontiers in public health. 2021 Jan 8;8:570243.
[1]. Dos Santos JL, Stein Messetti PA, Adami F, Bezerra IM, Maia PC, Tristan-Cheever E, Abreu LC. Collision of fundamental human rights and the right to health access during the novel coronavirus pandemic. Frontiers in public health. 2021 Jan 8;8:570243.
[1]. Zehra F. Kabasakal Arat. Human Rights Worldwide. ABC-CLIO, 2006; P 25.
[1] Alekajbaf H. Concept and situation of Rights to Health under the International Human Rights bills”. MLJ 2013; 7 (24) :139-170.
[1]. Abbasi M, Rezaee R, Dehghani G. Concept and situation of the right to health in Iran legal system. MLJ 2014; 8 (30) :183-199
[1]. For example, the Administrative Court of Justice, according to decision No. 199-3/3/1388, Resolution No. 21463/T 50503-30/2/1393 of the Council of Ministers on receiving 15% of the price of each prescription of non-prescription drugs for the technical officials of pharmacies canceled; For this legal justification, technical officials are not considered examples of diagnosis and treatment services. In this way, people's right to financial access to these medical services was legally protected through the judicial system.
[1]. Silva RD, Pedroso MC, Zucchi P. Ombudsmen in health care: case study of a municipal health ombudsman. Revista de Saude Publica. 2014;48:134-41.
[1]. Radek R. Rzecznik Praw Obywatelskich i jego aktywność podczas pandemii COVID-19 (wybrane problemy). Przegląd Prawa Konstytucyjnego. 2022(6).
[1]. Kowalska K.  Implementation of article 47a point 7a of the Law on Patients’ Rights and the Ombudsman for Patients’ Rights on the example of the publication: “patient navigator”. Prawo i Bezpieczeństwo – Law & Security, 2024, 1(2)2024,259–266. https://doi.org/10.4467/29567610PIB.24.014.19850
[1]. O'Brien N. Social rights and civil society:‘Giving Force’without ‘Enforcement’. Journal of Social Welfare and Family Law. 2012 Dec 1;34(4):459-70.
[1]. Carvalho CA. Analysis of the SUS Bahia Ombudsman Office’s experience. Saúde em Debate. 2023 Feb 27;46:166-78.
[1]. Nadoushan AA, Manshadi HR. Civil Liability Arising from Health and Medical Research. Journal of Community Health Research. 2023 Dec 31.
[1]. Kokabisaghi F. Assessment of the effects of economic sanctions on Iranians’ right to health by using human rights impact assessment tool: a systematic review. International journal of health policy and management. 2018 May;7(5):374.
[1]. Abashidze AK, Belousova AA. Right to health: international legal dimension in the globalization context. Indian Journal of Science and Technology. 2016 Oct;9(39):1-6.
[1]. Omidi A. The United States’ breaching of the Iranian people’s right to health and its legal liability in Donald Trump’s administration. Australian Journal of Human Rights. 2021 May 4;27(2):249-71.
[1]. Paixão AL. Reflections on the judicialization of the right to health and its implications in the SUS. Ciência & Saúde Coletiva. 2019 Jun 27;24:2167-72.
[1]. De Vido S. Violence against women's health in international law. Manchester University Press; 2020.
مجله مطالعات حقوق و سلامت

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 31 شهریور 1403
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 02 تیر 1403
  • تاریخ پذیرش: 03 مرداد 1403
  • تاریخ انتشار: 31 شهریور 1403
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار